Ngày 2 tháng 6 năm 1946, một cuộc trưng cầu ý dân về chế độ chính trị của Ý được tổ chức. Kết quả trưng cầu ý dân cho thấy đa số cử tri ủng hộ thành lập một nền cộng hòa, phế bỏ chế độ quân chủ; nước Cộng hòa Ý được sáng lập.Trong cuộc bầu cử quốc hội lập hiến được tổ chức song song cuộc trưng cầu ý dân, một trật tự chính trị mới hình thành: phái tả bao gồm Đảng Xã hội chủ nghĩa Ý và Đảng Cộng sản Ý được mười triệu phiếu; phái hữu bao gồm những thành phần tự do, bảo hoàng và dân túy được bốn triệu phiếu; phái ôn hòa do Đảng Dân chủ Cơ Đốc giáo lãnh đạo được tám triệu phiếu. Đêm ngày 12 tháng 6 năm 1946, Hội đồng Bộ trưởng bổ nhiệm Alcide De Gasperi thuộc Đảng Dân chủ Cơ Đốc giáo làm người đứng đầu chính phủ lâm thời mặc dù chưa có kết quả trưng cầu ý dân. Ngày 13 tháng 6 năm 1946, Umberto II, vua cuối cùng của Ý rời khỏi đất nước. Tuy bạo lực xảy ra ở một vài địa phương và không khí căng thẳng nhưng sự chuyển tiếp chính quyền diễn ra một cách hòa bình. Nhà nước cộng hòa non trẻ thành hình dưới sự lãnh đạo của Alcide De Gasperi. Palmiro Togliatti, tổng bí thư ban chấp hành trung ương Đảng Cộng sản Ý quyết định thực hiện đấu tranh chính trị trong khuôn khổ pháp lý của chế độ mới, tạo điều kiện xây dựng cho những thể chế chính trị. Ngày 28 tháng 6 năm 1946, Quốc hội lập hiến Ý bầu Enrico De Nicola làm quốc trưởng lâm thời. Sau 18 tháng soạn thảo, Quốc hội lập hiến ban hành Hiến pháp nước Cộng hòa Ý. Ngày 1 tháng 1 năm 1948, hiến pháp có hiệu lực, Enrico De Nicola trở thành tổng thống đầu tiên của nước Cộng hòa Ý.